Skip to main content

Importance of Pranayama: Objectives of Pranayama

 Knowing the importance of Pranayama, our sages have discussed Pranayama very simply and clearly. "Prana" is the pure and sattvic part of air, Pranayama is to expand this life force in the whole body. By using Pranayama one can live life well. Its usefulness in every field of life is being proved through various researches. Physical, mental and spiritual progress can be achieved by continuous practice of Pranayama. Undoubtedly Pranayama is a unique gift of our sages to mankind. To know the importance of Pranayama, we can discuss the following points.

1. Physical Development through Pranayama- 

The physical condition of the seeker improves through Pranayama. The principle of Ayurveda is that those who are healthy should be kept healthy and those who are sick should be cured of diseases.

"Svasthasy svaasthyarakshannam aaturasy vikaaraprashamanam"

"เคธ्เคตเคธ्เคฅเคธ्เคฏ เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏเคฐเค•्เคทเคฃं เค†เคคुเคฐเคธ्เคฏ เคตिเค•ाเคฐเคช्เคฐเคถเคฎเคจเคฎ्"

This recognition of Ayurveda applies to Yoga in the same way. Pranayama has been called the essence of yoga. Pranayama fulfills both the above approaches. By practicing Pranayama, the seeker is able to attain immense strength, sharpness and intelligence and awaken the inner powers.

A strong body is the first requirement for all daily activities and for progressing in the spiritual field. Therefore, pranayama is used to strengthen the body. The tridoshas (Vata, Pitta and Kapha) can be kept in balance by the practice of Pranayama, due to which all the metals (juice, blood, flesh, fat, bone, marrow, Sperm) are confirmed and the body remains healthy.

The life force in the body makes the seeker energetic. In this way, the practitioner of Pranayama gets a healthy and strong body. There are innumerable sacs in our lungs that hold air. But the vital air does not reach some cells and they are not used due to which they do not remain healthy and gradually the condition of decay in the body. The body can be kept healthy by filling the air completely in the lungs and reducing the carbon dioxide in the blood.

The seeker who practices Pranayama remains safe from various physical ailments and his efficiency increases. When the impurities of the body are removed, the three doshas come into balance, due to which the cause of the disease is destroyed. The description of the prevention of various diseases is obtained by different differences of Pranayama.

As mentioned in Hatha Yoga Pradipika-

By Suryabhedan Pranayama – Kapalshodhak, Vatrog and Krimiri killer etc.

From Ujjayi Pranayama - phlegm in the throat, anti-inflammatory, factor of gastric fire, dropsy, metal defects etc.

From Sitkari Pranayama - Destroyer of appetite, thirst, sleep and laziness, gives control over the body, creates a beautiful body like Cupid.

From Sheetli Pranayama - Beneficial in air ball, spleen, fever, bile, appetite, thirst etc. and destroys the effect of poison.

From Bhastrika Pranayama - Beneficial in Vata-Pitta-Kapha related disorders and it is a stimulating factor in gastric fire.

2. Mental progress through Pranayama-

Pranayama practitioner has a high mental state due to a healthy body. Doshas are destroyed by the practice of Pranayama. A healthy mind resides only in a healthy body.

'Asane Rujo Hanti Pranayamen Patakam'

Diseases are removed by asana and mental disorders are removed by pranayama. The mind does not move as per its wish and becomes under the control of the seeker. And because the conscience of the seeker is pure, there is no place left for defects or disorders in it. That is why such a seeker has a sense of oneness in the world. On attaining the stage of- no attachment, no hatred, a person becomes free from all sins and moves forward on the spiritual path. Such a seeker becomes the jewel of the world and rules over everyone's heart.

3. Spiritual advancement through Pranayama

From the spiritual point of view, the purpose of Pranayama is the stability of the mind so that the seeker can attain the state of Samadhi and enter the limits of Kaivalya. It is said in Hatha Yoga Pradipika-

"Chale waate chlam chittam nischale nischalaam bhavet" (H.P 2/2 )

"เคšเคฒे เคตाเคคे เคšเคฒเคฎ् เคšिเคค्เคคं เคจिเคถ्เคšเคฒे เคจिเคถ्เคšเคฒเคฎ् เคญเคตेเคค्" (เคนि.เคช. 2/2)

That's why pranayama is practiced to end the restlessness of the mind. Pranayama plays an important role in controlling the mind after the practice of Asana becomes firm in the initial stage of Sadhana. It is said in Yogasutra-

"Tatah Kshiyate Prakashaavaranam" (Yogasutra 2/ 52)

"เคคเคคः เค•्เคทीเคฏเคคे เคช्เคฐเค•ाเคถाเคตเคฐเคฃเคฎ्" (เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ 2/52)

By the practice of Pranayama, the cover of ignorance in the form of avidya, which is on the discretionary knowledge, is weakened. And it has been said-

"Dharanasu ch yogyata manasah" (Yogasutra 2/ 53)

"เคงाเคฐเคฃเคธु เคš เคฏोเค—्เคฏเคคा เคฎเคจเคธः" (เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ 2/53)

The ability of perception, meditation and samadhi arises in the mind, through which it becomes possible to attain the ultimate goal of Kaivalya. 

Principles of Pranayama

Pranayamadescribed in Hatha Yoga Pradipika 

Meaning and Definitions of Pranayama |Classification of Pranayama


Comments

Popular posts from this blog

เคธिเคฆ्เคง-เคธिเคฆ्เคงांเคค-เคชเคฆ्เคงเคคि เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคชเคฐिเคšเคฏ

เคช्เคฐเคฅเคฎ เค‰เคชเคฆेเคถ- เคชिเคฃ्เคก เค‰เคค्เคชเคคि เคตिเคšाเคฐ เคธिเคฆ्เคง-เคธिเคฆ्เคงांเคค-เคชเคฆ्เคงเคคि เค…เคง्เคฏाเคฏ - 2 (เคชिเคฃ्เคก เคตिเคšाเคฐ) เคธिเคฆ्เคง-เคธिเคฆ्เคงांเคค-เคชเคฆ्เคงเคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคจौ เคšเค•्เคฐो เค•े เคจाเคฎ 1. เคฌ्เคฐเคนเคฎเคšเค•्เคฐ - เคฎूเคฒाเคงाเคฐ เคฎे เคธ्เคฅिเคค เคนै, เค•ाเคฎเคจाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เคนोเคคी เคนैं। 2. เคธ्เคตाเคงिเคท्เค ाเคจ เคšเค•्เคฐ - เค‡เคธเคธे เคนเคฎ เคšीเคœो เค•ो เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนै। 3. เคจाเคญी เคšเค•्เคฐ - เคธिเคฆ्เคงि เค•ी เคช्เคฐाเคช्เคคि เคนोเคคी เคนै। 4. เค…เคจाเคนเคค เคšเค•्เคฐ - เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคธ्เคฅिเคค เคนोเคคा เคนै। 5. เค•เคฃ्เค เคšเค•्เคฐ - เคตिเคถुเคฆ्เคงि-เคธंเค•เคฒ्เคช เคชूเคฐ्เคคि, เค†เคตाเคœ เคฎเคงुเคฐ เคนोเคคी เคนै। 6. เคคाเคฒुเคšเค•्เคฐ -  เค˜เคŸिเค•ा เคฎें, เคœिเคน्เคตा เค•े เคฎूเคฒ เคญाเค— เคฎें,  เคฒเคฏ เคธिเคฆ्เคงि เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคी เคนै। 7. เคญ्เคฐुเคšเค•्เคฐ -     เค†เคœ्เคžा เคšเค•्เคฐ - เคตाเคฃी เค•ी เคธिเคฆ्เคงि เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคी เคนै। 8. เคจिเคฐ्เคตाเคฃเคšเค•्เคฐ - เคฌ्เคฐเคนเคฎเคฐเคจ्เคง्เคฐ, เคธเคนเคธ्เคค्เคฐाเคฐ เคšเค•्เคฐ, เคฎोเค•्เคท เคช्เคฐाเคช्เคคि 9. เค†เค•ाเคถ เคšเค•्เคฐ - เคธเคนเคธ्เคค्เคฐाเคฐเคšเค•्เคฐ เค•े เคŠเคชเคฐ,  เคญเคฏ- เคฆ्เคตेเคท เค•ी เคธเคฎाเคช्เคคि เคนोเคคी เคนै। เคธिเคฆ्เคง-เคธिเคฆ्เคงांเคค-เคชเคฆ्เคงเคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคธोเคนเคฒ เค†เคงाเคฐ (1) เคชाเคฆांเค—ुเคท्เค  (2) เคฎूเคฒाเคงाเคฐ (3) เค—ुเคฆाเคฆ्เคตाเคฐ (4) เคฎेเคฆ् เค†เคงाเคฐ (5) เค‰เคก्เคกिเคฏाเคจ เค†เคงाเคฐ (6) เคจाเคญी เค†เคงाเคฐ (7) เคนृเคฆเคฏाเคงाเคฐ (8) เค•เคฃ्เค ाเคงाเคฐ (9) เค˜เคŸिเค•ाเคงाเคฐ (10) เคคाเคฒु เค†เคงाเคฐ (11) เคœिเคน्เคตा เค†เคงाเคฐ เคธिเคฆ्เคง-เคธिเคฆ्เคงांเคค-เคชเคฆ्เคงเคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคคीเคจ เคฒเค•्เคท्เคฏ (Aim) 1. เค…เคจ्เคคเคฐ เคฒเค•्เคท्เคฏ (Internal) - เคฎेเคฆ्‌ - เคฒिंเค— เคธे เค‰เคชเคฐ  เคเคตं เคจ...

Yoga MCQ Questions Answers in Hindi

 Yoga multiple choice questions in Hindi for UGC NET JRF Yoga, QCI Yoga, YCB Exam เคจोเคŸ :- เค‡เคธ เคช्เคฐเคถ्เคจเคชเคค्เคฐ เคฎें (25) เคฌเคนुเคธंเค•เคฒ्เคชीเคฏ เคช्เคฐเคถ्เคจ เคนै। เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•े เคฆो (2) เค…ंเค• เคนै। เคธเคญी เคช्เคฐเคถ्เคจ เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ ।   1. เค•िเคธ เค‰เคชเคจिเคทเคฆ्‌ เคฎें เค“ंเค•ाเคฐ เค•े เคšाเคฐ เคšเคฐเคฃों เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै? (1) เคช्เคฐเคถ्เคจोเคชเคจिเคทเคฆ्‌         (2) เคฎुเคฃ्เคกเค•ोเคชเคจिเคทเคฆ्‌ (3) เคฎाเคฃ्เคกूเค•्เคฏोเคชเคจिเคทเคฆ्‌  (4) เค•เค ोเคชเคจिเคทเคฆ्‌ 2 เคฏोเค— เคตाเคธिเคท्เค  เคฎें เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•िเคธ เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै? (1) เคœ्เคžाเคจ เคฏोเค—  (2) เคฎंเคค्เคฐ เคฏोเค—  (3) เคฐाเคœเคฏोเค—  (4) เคญเค•्เคคि เคฏोเค— 3. เคชुเคฐुเคท เค”เคฐ เคช्เคฐเค•ृเคคि เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•िเคธ เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ी เคฆो เคฎुเค–्เคฏ เค…เคตเคงाเคฐเคฃाเคं เคนैं ? (1) เคตेเคฆांเคค           (2) เคธांเค–्เคฏ (3) เคชूเคฐ्เคต เคฎीเคฎांเคธा (4) เคตैเคถेเคทिเค• 4. เคจिเคฎ्เคจांเค•िเคค เคฎें เคธे เค•ौเคจ-เคธी เคจाเคก़ी เคฆเคธ เคฎुเค–्เคฏ เคจाเคกिเคฏों เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคจเคนीं เคนै? (1) เค…เคฒเคฎ्เคฌुเคทा  (2) เค•ुเคนू  (3) เค•ूเคฐ्เคฎ  (4) เคถंเค–िเคจी 5. เคฏोเค—เคตाเคธिเคท्เค ाเคจुเคธाเคฐ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคฎें เคธे เค•्เคฏा เคœ्เคžाเคจเคญूเคฎिเค•ा เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ्เค—เคค เคจเคนीं เค†เคคा เคนै? (1) เคถुเคญेเคš्เค›ा (2) เคตिเคšाเคฐเคฃा (3) เคธเคฆ्เคญाเคตเคจा (4) เคคเคจुเคฎाเคจเคธा 6. เคช्เคฐเคถ्เคจो...

เคšिเคค्เคค | เคšिเคค्เคคเคญूเคฎि | เคšिเคค्เคคเคตृเคค्เคคि

 เคšिเคค्เคค  เคšिเคค्เคค เคถเคฌ्เคฆ เค•ी เคต्เคฏुเคค्เคชเคค्เคคि 'เคšिเคคि เคธंเคœ्เคžाเคจे' เคงाเคคु เคธे เคนुเคˆ เคนै। เคœ्เคžाเคจ เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เค•े เคธाเคงเคจ เค•ो เคšिเคค्เคค เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคœीเคตाเคค्เคฎा เค•ो เคธुเค– เคฆुःเค– เค•े เคญोเค— เคนेเคคु เคฏเคน เคถเคฐीเคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเค† เคนै। เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคœो เคญी เค…เคš्เค›ा เคฏा เคฌुเคฐा เค•เคฐ्เคฎ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคฏा เคธुเค– เคฆुःเค– เค•ा เคญोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เคตเคน เค‡เคธ เคถเคฐीเคฐ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคนी เคธเคฎ्เคญเคต เคนै। เค•เคนा เคญी เค—เคฏा  เคนै 'เคถเคฐीเคฐเคฎाเคฆ्เคฏं เค–เคฒु เคงเคฐ्เคฎเคธाเคงเคจเคฎ्' เค…เคฐ्เคฅाเคค เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•ाเคฐ्เคฏ เค•ो เค•เคฐเคจे เค•ा เคธाเคงเคจ เคฏเคน เคถเคฐीเคฐ เคนी เคนै। เค‡เคธ เคถเคฐीเคฐ เคฎें เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคฆो เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคธाเคงเคจ เคนैं, เคœिเคจ्เคนें เคฌाเคน्เคฏเค•เคฐเคฃ เคต เค…เคจ्เคคःเค•เคฐเคฃ เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคฌाเคน्เคฏเค•เคฐเคฃ เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ्เค—เคค เคนเคฎाเคฐी 5 เคœ्เคžाเคจेเคจ्เคฆ्เคฐिเคฏां เคเคตं 5 เค•เคฐ्เคฎेเคจ्เคฆ्เคฐिเคฏां เค†เคคी เคนैं। เคœिเคจเค•ा เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคฌाเคนเคฐ เค•ी เค“เคฐ เค…เคฐ्เคฅाเคค เคธंเคธाเคฐ เค•ी เค“เคฐ เคนोเคคा เคนै। เคฌाเคน्เคฏ เคตिเคทเคฏों เค•े เคธाเคฅ เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•े เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค• เคธे เค…เคจ्เคคเคฐ เคธ्เคฅिเคค เค†เคค्เคฎा เค•ो เคœिเคจ เคธाเคงเคจों เคธे เคœ्เคžाเคจ - เค…เคœ्เคžाเคจ เคฏा เคธुเค– - เคฆुःเค– เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคนोเคคी เคนै, เค‰เคจ เคธाเคงเคจों เค•ो เค…เคจ्เคคःเค•เคฐเคฃ เค•े เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคฏเคนी เค…เคจ्เคคःเค•เคฐเคฃ เคšिเคค्เคค เค•े เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เคฒिเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฏोเค— เคฆเคฐ्เคถเคจ เคฎें เคฎเคจ, เคฌुเคฆ्เคงि, เค…เคนंเค•ाเคฐ เค‡เคจ เคคीเคจों เค•े เคธเคฎ्เคฎिเคฒिเคค เคฐूเคช เค•ो เคšिเคค्เคค เค•े เคจाเคฎ เคธे เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคชเคฐเคจ्เคคु เคตेเคฆाเคจ्เคค เคฆเคฐ्เคถเคจ เค…เคจ्เคคःเค•เคฐเคฃ เคšเคคुเคท्เคŸเคฏ เค•ी...

เค†เคธเคจ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคเคตं เคชเคฐिเคญाเคทाเคฏें, เค†เคธเคจो เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ

เค†เคธเคจ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค†เคธเคจ เคถเคฌ्เคฆ เค•े เค…เคจेเค• เค…เคฐ्เคฅ เคนै เคœैเคธे  เคฌैเค เคจे เค•ा เคขंเค—, เคถเคฐीเคฐ เค•े เค…ंเค—ों เค•ी เคเค• เคตिเคถेเคท เคธ्เคฅिเคคि, เค เคนเคฐ เคœाเคจा, เคถเคค्เคฐु เค•े เคตिเคฐुเคฆ्เคง เค•िเคธी เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคกเคŸे เคฐเคนเคจा, เคนाเคฅी เค•े เคถเคฐीเคฐ เค•ा เค…เค—เคฒा เคญाเค—, เค˜ोเคก़े เค•ा เค•เคจ्เคงा, เค†เคธเคจ เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœिเคธเค•े เคŠเคชเคฐ เคฌैเค ा เคœाเคคा เคนै। เคธंเคธ्เค•ृเคค เคต्เคฏाเค•เคฐंเคฃ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค†เคธเคจ เคถเคฌ्เคฆ เค…เคธ เคงाเคคु เคธे เคฌเคจा เคนै เคœिเคธเค•े เคฆो เค…เคฐ्เคฅ เคนोเคคे เคนै। 1. เคฌैเค เคจे เค•ा เคธ्เคฅाเคจ : เคœैเคธे เคฆเคฐी, เคฎृเค— เค›ाเคฒ, เค•ाเคฒीเคจ, เคšाเคฆเคฐ  2. เคถाเคฐीเคฐिเค• เคธ्เคฅिเคคि : เค…เคฐ्เคฅाเคค เคถเคฐीเคฐ เค•े เค…ंเค—ों เค•ी เคธ्เคฅिเคคि  เค†เคธเคจ เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा เคนเคฎ เคœिเคธ เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคฐเคนเคคे เคนै เคตเคน เค†เคธเคจ เค‰เคธी เคจाเคฎ เคธे เคœाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคœैเคธे เคฎुเคฐ्เค—े เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ो เค•ुเค•्เค•ुเคŸाเคธเคจ, เคฎเคฏूเคฐ เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ो เคฎเคฏूเคฐाเคธเคจ। เค†เคธเคจों เค•ो เคตिเคญिเคจ्เคจ เค—्เคฐเคจ्เคฅों เคฎें เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคคเคฐीเค•े เคธे เคชเคฐिเคญाเคทिเคค เค•िเคฏा เคนै। เคฎเคนเคฐ्เคทि เคชเคคंเคœเคฒि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค†เคธเคจ เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा-   เคฎเคนเคฐ्เคทि เคชเคคंเคœเคฒि เคจे เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ เค•े เคธाเคงเคจ เคชाเคฆ เคฎें เค†เคธเคจ เค•ो เคชเคฐिเคญाเคทिเคค เค•เคฐเคคे เคนुเค เค•เคนा เคนै। 'เคธ्เคฅिเคฐเคธुเค–เคฎाเคธเคจเคฎ्' เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ 2/46  เค…เคฐ्เคฅाเคค เคธ्เคฅिเคฐเคคा เคชूเคฐ्เคตเค• เคฐเคนเค•เคฐ เคœिเคธเคฎें เคธुเค– เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคนो เคตเคน เค†เคธเคจ เคนै। เค‰เค•्เคค เคชเคฐिเคญाเคทा เค•ा เค…เค—เคฐ เคตिเคตेเคšเคจ เค•เคฐे เคคो เคนเคฎ เค•เคน เคธเค•เคคे เคนै เคถเคฐीเคฐ เค•ो เคฌिเคจा เคนिเคฒाเค, เคกुเคฒाเค เค…เคฅเคตा เคšिเคค्เคค เคฎें เค•िเคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค‰เคฆ्เคตेเค— เคนुเค เคฌिเคจा เคšिเคฐเค•ाเคฒ เคคเค• เคจिเคถ्เคšเคฒ เคนोเค•เคฐ เคเค• เคนी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคธु...

เคšिเคค्เคค เคตिเค•्เคทेเคช | เคฏोเค—ाเคจ्เคคเคฐाเคฏ

เคšिเคค्เคค เคตिเค•्เคทेเคชों เค•ो เคนी เคฏोเค—ाเคจ्เคคเคฐाเคฏ ' เค•เคนเคคे เคนै เคœो เคšिเคค्เคค เค•ो เคตिเค•्เคทिเคช्เคค เค•เคฐเค•े เค‰เคธเค•ी เคเค•ाเค—्เคฐเคคा เค•ो เคจเคท्เคŸ เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं เค‰เคจ्เคนें เคฏोเค—ाเคจ्เคคเคฐाเคฏ เค…เคฅเคตा เคฏोเค— เค•े เคตिเคง्เคจ เค•เคนा เคœाเคคा।  'เคฏोเค—เคธ्เคฏ เค…เคจ्เคคः เคฎเคง्เคฏे เค†เคฏाเคจ्เคคि เคคे เค…เคจ्เคคเคฐाเคฏाः'।  เคฏे เคฏोเค— เค•े เคฎเคง्เคฏ เคฎें เค†เคคे เคนैं เค‡เคธเคฒिเคฏे เค‡เคจ्เคนें เคฏोเค—ाเคจ्เคคเคฐाเคฏ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคตिเค˜्เคจों เคธे เคต्เคฏเคฅिเคค เคนोเค•เคฐ เคฏोเค— เคธाเคงเค• เคธाเคงเคจा เค•ो เคฌीเคš เคฎें เคนी เค›ोเคก़เค•เคฐ เคšเคฒ เคฆेเคคे เคนैं। เคตिเคง्เคจ เค†เคฏें เคนी เคจเคนीं เค…เคฅเคตा เคฏเคฆि เค† เคœाเคฏें เคคो เค‰เคจเค•ो เคธเคนเคจे เค•ी เคถเค•्เคคि เคšिเคค्เคค เคฎें เค† เคœाเคฏे, เคเคธी เคฆเคฏा เคˆเคถ्เคตเคฐ เคนी เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै। เคฏเคน เคคो เคธเคฎ्เคญเคต เคจเคนीं เค•ि เคตिเคง्เคจ เคจ เค†เคฏें। “เคถ्เคฐेเคฏांเคธि เคฌเคนुเคตिเคง्เคจाเคจि' เคถुเคญเค•ाเคฐ्เคฏों เคฎें เคตिเคง्เคจ เค†เคฏा เคนी เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‰เคจเคธे เคŸเค•เคฐाเคจे เค•ा เคธाเคนเคธ เคฏोเค—เคธाเคงเค• เคฎें เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ी เค…เคจुเค•เคฎ्เคชा เคธे เคฏเคน เคธเคฎ्เคญเคต เคนोเคคा เคนै।  เคต्เคฏाเคงिเคธ्เคค्เคฏाเคจเคธंเคถเคฏเคช्เคฐเคฎाเคฆाเคฒเคธ्เคฏाเคตिเคฐเคคिเคญ्เคฐाเคจ्เคคिเคฆเคฐ्เคถเคจाเคฒเคฌ्เคงเคญूเคฎिเค•เคค्เคตाเคจเคตเคธ्เคฅिเคคเคค्เคตाเคจि เคšिเคค्เคคเคตिเค•्เคทेเคชाเคธ्เคคेเคฝเคจ्เคคเคฐाเคฏाः (เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ - 1/30) เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคšिเคค्เคค เคตिเค•्เคทेเคชों  เคฏा เค…เคจ्เคคเคฐाเคฏों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคจौ เคนैं- เคต्เคฏाเคงि, เคธ्เคค्เคฏाเคจ, เคธंเคถเคฏ, เคช्เคฐเคฎाเคฆ, เค†เคฒเคธ्เคฏ, เค…เคตिเคฐเคคि, เคญ्เคฐाเคจ्เคคिเคฆเคฐ्เคถเคจ, เค…เคฒเคฌ्เคงเคญूเคฎिเค•เคค्เคต เค”เคฐ เค…เคจเคตเคธ्เคฅिเคคเคค्เคต। เค‰เค•्เคค เคจौ เค…เคจ्เคคเคฐाเคฏ เคนी เคšिเคค्เคค เค•ो เคตिเค•्เคทिเคช्เคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค…เคคः เคฏे เคฏोเค—เคตिเคฐोเคงी เคนैं เค‡เคจ्เคนें เคฏोเค— เค•े เคฎเคฒ...

เค•เค ोเคชเคจिเคทเคฆ

เค•เค ोเคชเคจिเคทเคฆ (Kathopanishad) - เคฏเคน เค‰เคชเคจिเคทเคฆ เค•ृเคท्เคฃ เคฏเคœुเคฐ्เคตेเคฆ เค•ी เค•เค  เคถाเค–ा เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ्เค—เคค เค†เคคा เคนै। เค‡เคธเคฎें เคฆो เค…เคง्เคฏाเคฏ เคนैं เคœिเคจเคฎें 3-3 เคตเคฒ्เคฒिเคฏाँ เคนैं। เคชเคฆ्เคฏाเคค्เคฎเค• เคญाเคทा เคถैเคฒी เคฎें เคนै। เคฎुเค–्เคฏ เคตिเคทเคฏ- เคฏोเค— เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा, เคจเคšिเค•ेเคคा - เคฏเคฎ เค•े เคฌीเคš เคธंเคตाเคฆ, เค†เคค्เคฎा เค•ी เคช्เคฐเค•ृเคคि, เค†เคค्เคฎा เค•ा เคฌोเคง, เค•เค ोเคชเคจिเคทเคฆ เคฎें เคฏोเค— เค•ी เคชเคฐिเคญाเคทा :- เคช्เคฐाเคฃ, เคฎเคจ เคต เค‡เคจ्เคฆिเคฏों เค•ा เคเค• เคนो เคœाเคจा, เคเค•ाเค—्เคฐाเคตเคธ्เคฅा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคฒेเคจा, เคฌाเคน्เคฏ เคตिเคทเคฏों เคธे เคตिเคฎुเค– เคนोเค•เคฐ เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ा เคฎเคจ เคฎें เค”เคฐ เคฎเคจ เค•ा เค†เคค्เคฎा เคฎे เคฒเค— เคœाเคจा, เคช्เคฐाเคฃ เค•ा เคจिเคถ्เคšเคฒ เคนो เคœाเคจा เคฏोเค— เคนै। เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ी เคธ्เคฅिเคฐ เคงाเคฐเคฃा เค…เคตเคธ्เคฅा เคนी เคฏोเค— เคนै। เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏों เค•ी เคšंเคšเคฒเคคा เค•ो เคธเคฎाเคช्เคค เค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เคธ्เคฅिเคฐ เค•เคฐเคจा เคนी เคฏोเค— เคนै। เค•เค ोเคชเคจिเคทเคฆ เคฎें เค•เคนा เค—เคฏा เคนै। “เคธ्เคฅिเคฐाเคฎ เค‡เคจ्เคฆ्เคฐिเคฏ เคงाเคฐเคฃाเคฎ्‌” .  เคจเคšिเค•ेเคคा-เคฏเคฎ เค•े เคฌीเคš เคธंเคตाเคฆ (เค•เคนाเคจी) - เคจเคšिเค•ेเคคा เคชुเคค्เคฐ เคตाเคœเคถ्เคฐเคตा เคเค• เคฌाเคฐ เคตाเคœเคถ्เคฐเคตा เค•िเคธी เค•ो เค—ाเคฏ เคฆाเคจ เคฆे เคฐเคนे เคฅे, เคตो เค—ाเคฏ เคฌिเคจा เคฆूเคง เคตाเคฒी เคฅी, เคคเคฌ เคจเคšिเค•ेเคคा ( เคตाเคœเคถ्เคฐเคตा เค•े เคชुเคค्เคฐ ) เคจे เคŸोเค•ा เค•ि เคฆाเคจ เคฎें เคคो เค…เคชเคจी เคช्เคฐिเคฏ เคตเคธ्เคคु เคฆेเคคे เคนैं เค†เคช เคฏे เคฌिเคจा เคฆूเคง เคฆेเคจे เคตाเคฒी เค—ाเคฏ เค•्เคฏो เคฆाเคจ เคฎें เคฆे เคฐเคนे เคนै। เคตाเคฆ เคตिเคตाเคฆ เคฎें เคจเคšिเค•ेเคคा เคจे เค•เคนा เค†เคช เคฎुเคे เค•िเคธे เคฆाเคจ เคฎें เคฆेเค—े, เคคเคฌ เคชिเคคा เคตाเคœเคถ्เคฐเคตा เค•ो เค—ुเคธ्เคธा เค†เคฏा เค”เคฐ เค‰เคธเคจे เคจเคšिเค•ेเคคा เค•ो เค•เคนा เค•ि เคคुเคฎ ...

"เคšเค•्เคฐ " - เคฎाเคจเคต เคถเคฐीเคฐ เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เคถเค•्เคคि เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ

7 Chakras in Human Body เคนเคฎाเคฐे เคถเคฐीเคฐ เคฎें เคช्เคฐाเคฃ เคŠเคฐ्เคœा เค•ा เคธूเค•्เคท्เคฎ เคช्เคฐเคตाเคน เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคจाเคก़ी เค•े เคเค• เคจिเคถ्เคšिเคค เคฎाเคฐ्เค— เคฆ्เคตाเคฐा เคนोเคคा เคนै। เค”เคฐ เคเค• เคตिเคถिเคท्เคŸ เคฌिเคจ्เคฆु เคชเคฐ เค‡เคธเค•ा เคธंเค—เคฎ เคนोเคคा เคนै। เคฏเคน เคฌिเคจ्เคฆु เคช्เคฐाเคฃ เค…เคฅเคตा เค†เคค्เคฎिเค• เคถเค•्เคคि เค•ा เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคนोเคคे เคนै। เคฏोเค— เคฎें เค‡เคจ्เคนें เคšเค•्เคฐ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคšเค•्เคฐ เคนเคฎाเคฐे เคถเคฐीเคฐ เคฎें เคŠเคฐ्เคœा เค•े เคชเคฐिเคชเคฅ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฏเคน เคชเคฐिเคชเคฅ เคฎेเคฐूเคฆเคฃ्เคก เคฎें เคนोเคคा เคนै। เคšเค•्เคฐ เค‰เคš्เคš เคคเคฒों เคธे เคŠเคฐ्เคœा เค•ो เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคคे เคนै เคคเคฅा เค‰เคธเค•ा เคตिเคคเคฐเคฃ เคฎเคจ เค”เคฐ เคถเคฐीเคฐ เค•ो เค•เคฐเคคे เคนै। 'เคšเค•्เคฐ' เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ-  'เคšเค•्เคฐ' เค•ा เคถाเคฌ्เคฆिเค• เค…เคฐ्เคฅ เคชเคนिเคฏा เคฏा เคตृเคค्เคค เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै। เค•िเคจ्เคคु เค‡เคธ เคธंเคธ्เค•ृเคค เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคฏौเค—िเค• เคฆृเคท्เคŸि เคธे เค…เคฐ्เคฅ เคšเค•्เคฐเคตाเคค เคฏा เคญँเคตเคฐ เคธे เคนै। เคšเค•्เคฐ เค…เคคीเคจ्เคฆ्เคฐिเคฏ เคถเค•्เคคि เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐों เค•ी เคเคธी เคตिเคถेเคท เคคเคฐंเค—े เคนैं, เคœो เคตृเคค्เคคाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคฎें เค—เคคिเคฎाเคจ เคฐเคนเคคी เคนैं। เค‡เคจ เคคเคฐंเค—ों เค•ो เค…เคจुเคญเคต เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคนเคฐ เคšเค•्เคฐ เค•ी เค…เคชเคจी เค…เคฒเค— เคคเคฐंเค— เคนोเคคी เคนै। เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคšเค•्เคฐ เค•ी เคคเคฐंเค—เค—เคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค…เคฒเค— เค…เคฒเค— เคฐंเค— เค•ो เค˜ूเคฐ्เคฃเคจเคถीเคฒ เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‡เคจ्เคนें เคฆेเค–ा เคœाเคคा เคนै। เคฏोเค—िเคฏों เคจे เค—เคนเคจ เคง्เคฏाเคจ เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคšเค•्เคฐों เค•ो เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆเคฒों เคต เคฐंเค—ों เคตाเคฒे เค•เคฎเคฒ เคชुเคท्เคช เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆेเค–ा। เค‡เคธीเคฒिเค เคฏोเค—เคถाเคธ्เคค्เคฐ เคฎें เค‡เคจ เคšเค•्เคฐों เค•ो 'เคถเคฐीเคฐ เค•ा เค•เคฎเคฒ เคชुเคท्เคช” เค•เคนा เค—...

เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— - เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— เค•े เคธाเคงเคจ - เคฌเคนिเคฐंเค— เคธाเคงเคจ , เค…เคจ्เคคเคฐंเค— เคธाเคงเคจ

  เคœ्เคžाเคจ เคต เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคงाเคฐाเคฏें เคตेเคฆों เคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เคนै । เคตेเคฆ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคœ्เคžाเคจ เค•े เคฐूเคช เคฎे เคฒेเคคे เคนै ‘เคœ्เคžाเคจ’ เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœिเคธเคธे เคต्เคฏเคท्เคŸि เคต เคธเคฎเคท्เคŸि เค•े เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ा เคฌोเคง เคนोเคคा เคนै। เคœ्เคžाเคจ, เคตिเคฆ् เคงाเคคु เคธे เคต्เคฏुเคค्เคชเคจ्เคจ เคถเคฌ्เคฆ เคนै เคœिเคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค•िเคธी เคญी เคตिเคทเคฏ, เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เค†เคฆि เค•ो เคœाเคจเคจा เคฏा เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคจा เคนोเคคा เคนै। เคœ्เคžाเคจ เค•ी เคตिเคถेเคทเคคा เคต เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคฌเคคเคฒाเคคे เคนुเค เค•เคนा เค—เคฏा เคนै "เคœ्เคžाเคจाเค—्เคจि เคธเคฐ्เคตเค•เคฐ्เคฎाเคฃि เคญเคธ्เคฎเคธाเคค्เค•ुเคฐुเคคे เคคเคฅा" เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคช्เคฐเคœ्เคตเคฒिเคค เค…เค—्เคจि เคˆंเคงเคจ เค•ो เคœเคฒाเค•เคฐ เคญเคธ्เคฎ เค•เคฐ เคฆेเคคी เคนै เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคœ्เคžाเคจ เคฐुเคชी เค…เค—्เคจि เค•เคฐ्เคฎ เคฐूเคชी เคˆंเคงเคจ เค•ो เคญเคธ्เคฎ เค•เคฐ เคฆेเคคी เคนै। เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— เคธाเคงเคจा เคชเคฆ्เคงเคคि, เคœ्เคžाเคจ เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนोเคคी เคนै เค‡เคธीเคฒिเค เค‡เคธเค•ो เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— เค•ी เคธंเคœ्เคžा เคฆी เค—เคฏी เคนै। เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— เคชเคฆ्เคงเคคि เคฎे เคฏोเค— เค•ा เคฌौเคฆ्เคงिเค• เค”เคฐ เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค• เคชเค•्เคท เคธเคฎाเคนिเคค เคนोเคคा เคนै। เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— 'เคฌ्เคฐเคนाเคธเคค्เคฏं เคœเค—เคคเคฎिเคฅ्เคฏा' เค•े เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคฐเคน เค•เคฐ เคญी เค…เคชเคจे เคฌ्เคฐเคน्เคฎเคญाเคต เค•ो เคœाเคจเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐเคจे เค•ी เคตिเคงि เคนै। เคœเคฌ เคธाเคงเค• เคธ्เคตเคฏं เค•ो เคˆเคถ्เคตเคฐ (เคฌ्เคฐเคนा) เค•े เคฐूเคช เคจे เคœाเคจ เคฒेเคคा เคนै 'เค…เคนं เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคธ्เคฎि’ เค•ा เคฌोเคง เคนोเคคे เคนी เคตเคน เคฌंเคงเคจเคฎुเค•्เคค เคนो เคœाเคคा เคนै। เค‰เคชเคจिเคทเคฆ เคฎुเค–्เคฏเคคเคฏा เค‡เคธी เคœ्เคžाเคจ เค•ा เคธ्เคฐोเคค เคนैं। เคœ्เคžाเคจเคฏोเค— เคธाเคงเคจा เคฎें เค…เคญीเคท्เคŸ เคฒเค•्เคท्เคฏ เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค ...

เคšिเคค्เคค เคช्เคฐเคธाเคฆเคจ เค•े เค‰เคชाเคฏ

เคฎเคนเคฐ्เคทि เคชเคคंเคœเคฒि เคจे เคฌเคคाเคฏा เคนै เค•ि เคฎैเคค्เคฐी, เค•เคฐुเคฃा, เคฎुเคฆिเคคा เค”เคฐ เค‰เคชेเค•्เคทा เค‡เคจ เคšाเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคญाเคตเคจाเค“ं เคธे เคญी เคšिเคค्เคค เคถुเคฆ्เคง เคนोเคคा เคนै। เค”เคฐ เคธाเคงเค• เคตृเคค्เคคिเคจिเคฐोเคง เคฎे เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนोเคคा เคนै 'เคฎैเคค्เคฐीเค•เคฐुเคฃाเคฎुเคฆिเคคोเคชेเค•्เคทाเคฃां เคธुเค–เคฆुःเค–เคชुเคฃ्เคฏाเคชुเคฃ्เคฏเคตिเคทเคฏाเคฃां เคญाเคตเคจाเคคเคถ्เคšिเคค्เคคเคช्เคฐเคธाเคฆเคจเคฎ्' (เคฏोเค—เคธूเคค्เคฐ 1/33) เคธुเคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เคฎें เคฎिเคค्เคฐเคคा เค•ी เคญाเคตเคจा เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค, เคฆुःเค–ी เคœเคจों เคชเคฐ เคฆเคฏा เค•ी เคญाเคตเคจा เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค। เคชुเคฃ्เคฏाเคค्เคฎा เคชुเคฐुเคทों เคฎें เคช्เคฐเคธเคจ्เคจเคคा เค•ी เคญाเคตเคจा เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค เคคเคฅा เคชाเคช เค•เคฐ्เคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคธ्เคตเคญाเคต เคตाเคฒे เคชुเคฐुเคทों เคฎें เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เค•ा เคญाเคต เคฐเค–े। เค‡เคจ เคญाเคตเคจाเค“ं เคธे เคšिเคค्เคค เคถुเคฆ्เคง เคนोเคคा เคนै। เคถुเคฆ्เคง เคšिเคค्เคค เคถीเค˜्เคฐ เคนी เคเค•ाเค—्เคฐเคคा เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै। เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคธुเค–ी, เคฆुःเค–ी, เคชुเคฃ्เคฏाเคค्เคฎा เค”เคฐ เคชाเคชी เค†เคฆि เคธเคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคต्เคฏเค•्เคคि เคนोเคคे เคนैं। เคเคธे เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคคि เคธाเคงाเคฐเคฃ เคœเคจ เคฎें เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคฐाเค—. เคฆ्เคตेเคท เค†เคฆि เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเคจा เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคนै। เค•िเคธी เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคธुเค–ी เคฆेเค–เค•เคฐ เคฆूเคธเคฐे เค…เคจुเค•ूเคฒ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ा เค‰เคธเคฎें เคฐाเค— เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนो เคœाเคคा เคนै, เคช्เคฐเคคिเค•ूเคฒ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคฆ्เคตेเคท เคต เคˆเคฐ्เคท्เคฏा เค†เคฆि। เค•िเคธी เคชुเคฃ्เคฏाเคค्เคฎा เค•े เคช्เคฐเคคिเคท्เค िเคค เคœीเคตเคจ เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคœเคจ เค•े เคšिเคค्เคค เคฎें เคˆเคฐ्เคท्เคฏा เค†เคฆि เค•ा เคญाเคต เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนो เคœाเคคा เคนै। เค‰เคธเค•ी เคช्เคฐเคคिเคท्เค ा เคต เค†เคฆเคฐ เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เคฆूเคธเคฐे เค…เคจेเค•...

เคฏोเค— เค†เคธเคจों เค•ा เคตเคฐ्เค—ीเค•เคฐเคฃ เคเคตं เคฏोเค— เค†เคธเคจों เค•े เคธिเคฆ्เคงाเคจ्เคค

เคฏोเค— เค†เคธเคจों เค•ा เคตเคฐ्เค—ीเค•เคฐเคฃ (Classification of Yogaasanas) เค†เคธเคจों เค•ी เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเค เค‡เคจ्เคนें เคคीเคจ เคญाเค—ों เคฎें เคตिเคญเค•्เคค เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै (1) เคง्เคฏाเคจाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจ- เคฏे เคตें เค†เคธเคจ เคนै เคœिเคจเคฎें เคฌैเค เค•เคฐ เคชूเคœा เคชाเค , เคง्เคฏाเคจ เค†เคฆि เค†เคง्เคฏाเคค्เคฎिเค• เค•्เคฐिเคฏाเคฏें เค•ी เคœाเคคी เคนै। เค‡เคจ เค†เคธเคจों เคฎें เคชเคฆ्เคฎाเคธเคจ, เคธिเคฆ्เคงाเคธเคจ, เคธ्เคตเคธ्เคคिเค•ाเคธเคจ, เคธुเค–ाเคธเคจ, เคตเคœ्เคฐाเคธเคจ เค†เคฆि เคช्เคฐเคฎुเค– เคนै। (2) เคต्เคฏाเคฏाเคฎाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจ- เคฏे เคตे เค†เคธเคจ เคนैं เคœिเคจเค•े เค…เคญ्เคฏाเคธ เคธे เคถเคฐीเคฐ เค•ा เคต्เคฏाเคฏाเคฎ เคคเคฅा เคธंเคตเคฐ्เคงเคจ เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธीเคฒिเค เค‡เคจเค•ो เคถเคฐीเคฐ เคธंเคตเคฐ्เคงเคจाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจ เคญी เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เคถाเคฐीเคฐिเค• เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏ เค•े เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เคคเคฅा เคฐोเค—ों เค•ी เคšिเค•िเคค्เคธा เคฎें เคญी เค‡เคจ เค†เคธเคจों เค•ा เคฎเคนเคค्เคต เคนै। เค‡เคจ เค†เคธเคจों เคฎें เคธूเคฐ्เคฏ เคจเคฎเคธ्เค•ाเคฐ, เคคाเคกाเคธเคจ,  เคนเคธ्เคคोเคค्เคคाเคจाเคธเคจ, เคค्เคฐिเค•ोเคฃाเคธเคจ, เค•เคŸिเคšเค•्เคฐाเคธเคจ เค†เคฆि เคช्เคฐเคฎुเค– เคนै। (3) เคตिเคถ्เคฐाเคฎाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจ- เคถाเคฐीเคฐिเค• เคต เคฎाเคจเคธिเค• เคฅเค•ाเคจ เค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคœिเคจ เค†เคธเคจों เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै, เค‰เคจ्เคนें เคตिเคถ्เคฐाเคฎाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคจ เค†เคธเคจों เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ्เค—เคค เคถเคตाเคธเคจ, เคฎเค•เคฐाเคธเคจ, เคถเคถांเค•ाเคธเคจ, เคฌाเคฒाเคธเคจ เค†เคฆि เคช्เคฐเคฎुเค– เคนै। เค‡เคจเค•े เค…เคญ्เคฏाเคธ เคธे เคถाเคฐीเคฐिเค• เคฅเค•ाเคจ เคฆूเคฐ เคนोเค•เคฐ เคธाเคงเค• เค•ो เคจเคตीเคจ เคธ्เคซूเคฐ्เคคि เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคी เคนै। เคต्เคฏाเคฏाเคฎाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฅเค•ाเคจ เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคนोเคจे เคชเคฐ เคตिเคถ्เคฐाเคฎाเคค्เคฎเค• เค†เคธเคจों เค•ा เค…เคญ्เคฏाเคธ เคฅเค•ाเคจ เค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐเค•े เคค...